A HOUSE TO LIVE
A PLACE TO LEARN

W dniach 29.09.-5.10.2025 gościliśmy w MDSM Oświęcim trzydziestoosobową grupę młodzieży z Pragi, Niepołomic i Birkenfeld w ramach trójstronnego seminarium pt. „Dyskryminacja - historia i współczesność”. Jak pogodzić prawa jednostki a dobro ogólne? Jak w demokratyczny sposób kształtować relacje między mniejszością a większością? Po co nam prawa człowieka? - to pytania, które towarzyszyły nam podczas pracy seminaryjnej.

W grupach międzynarodowych poddaliśmy analizie definicję dyskryminacji oraz zapisy w Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka (PDPC) przyjętej przez Zgromadzenie Ogólne ONZ w 1948 r. W tej edycji seminarium szczególną uwagę skupiliśmy na mniejszości Romów i Sinti. Punktem wyjścia do dyskusji była ustawa przyjęta przez parlament czechosłowacki 14 lipca 1927 roku „o koczowniczych Cyganach i osobach żyjących na sposób cygański“, która zakładała wydawanie listów podróżnych, „cygańskich” legitymacji, daktyloskopowanie i możliwość odmawiania/zakazu przebywania w określonych miejscach, a także inne uregulowania prawne dotyczące Romów. Było to niejako preludium do działań podjętych przez narodowych socjalistów w latach 1933-1945 w ramach polityki rasowej wobec Romów i Sinti, które doprowadziły wg szacunków historyków do zagłady ok 500.000 przedstawicieli tej mniejszości.

Odwiedzając teren byłego obozu koncentracyjnego i zagłady Auschwitz-Birkenau pod kierunkiem przewodników muzealnych patrzyliśmy na to miejsce z jednej strony jako miejsce pamięci, wspólne dla naszych rodzin, narodów, kultur z których się wywodzimy, a z drugiej jako miejsce przestrogi przed tym, do czego mogą prowadzić wykluczenie i dyskryminacja, obecne nadal we współczesnym świecie.

Ważnym punktem naszego programu było spotkanie i rozmowa z Władysławem Kwiatkowskim, Dyrektorem Centrum Historii i Kultury Romów w Oświęcimiu, gdzie dowiedzieliśmy się o historii, tradycjach ale też trudnej i długiej walce tej mniejszości o miejsce w europejskiej kulturze pamięci o Holokauście, wydarzeniu, które stało się obecnie najważniejszym spoiwem wspólnej romskiej tożsamości. 

W ramach seminarium młodzież zwiedziła także miasto Oświęcim wraz z Muzeum Żydowskim i synagogą, odwiedziła wystawy narodowe na terenie miejsca pamięci Auschwitz-Birkenau, zaprezentowała losy żydowskich i romskich mieszkańców miejscowości, z których pochodzą. Seminarium zakończyła wspólna wycieczka do Krakowa i zwiedzanie najważniejszych miejsc związanych z polsko-żydowską historią.

W 2026 roku planowana jest kontynuacja projektu w Domu Spotkań Młodzieży am Tower w Oberschleißheim k. Monachium/Niemcy www.jbs-am-tower.de

Organizatorzy seminarium: MDSM Oświęcim, Jugendbegegnungsstätte am Tower w Oberschleißheim/Niemcy, Antikomplex - hnutí proti xenofobii w Pradze/Czechy, Zespół Szkół im. Ojca Świętego Jana Pawła II w Niepołomicach/Polska, Realschule plus und FOS Birkenfeld/Niemcy

Projekt finansowany ze środków Polsko-Niemieckiej Współpracy Młodzieży (PNWM) w ramach programu „Zachować Pamięć”.