A HOUSE TO LIVE
A PLACE TO LEARN

W pierwszej edycji seminarium, w dniach 9-15.06.2022 r., wzięło udział dwudziestu studentów i uczniów reprezentujących Instytut Studiów Europejskich UJ, Krakowskie Młodzieżowe Towarzystwo Przyjaciół Nauk i Sztuk pod patronatem UJ oraz uniwersytety w Lipsku, Erfurcie i Poczdamie. Celem seminarium było stworzenie przestrzeni na refleksję nad współczesną kulturą pamięci o drugiej wojnie światowej, Holokauście i Auschwitz oraz najnowszymi wyzwaniami w zakresie aktywnego przeciwdziałania takim zjawiskom jak dyskryminacja, mowa nienawiści, antysemityzm. Seminarium rozpoczęły zajęcia w Centrum Żydowskim w Oświęcimiu, podczas których pod kierunkiem prowadzących Maćka Zabierowskiego i Karoliny Turzy, roważaliśmy schemat Gordona Allporta, który w swych badaniach zauważył, że popełniane na świecie zbrodnie, np. Zagłada Żydów w czasie drugiej wojny światowej, poprzedzone były mową nienawiści, wykluczeniem i dyskryminacją wobec jakieś grupy lub warstwy społecznej. Zależność tę zilustrował jako „piramidę nienawiści”, składającą się z pięciu stopni. Przez pryzmat m.in. tych zajęć uczestnicy mieli spojrzeć na to, co wydarzyło się w Auschwitz. Przed samą wizytą w Miejscu Pamięci uczestnicy poznali historię społeczbności żydowskiej w Oświęcimiu, obejrzeli film dokumentalny Jolanty Dylewskiej pt. PO-LIN - Okruchy pamięci oraz przedyskutowali pytanie: czy i jak temat Auschwitz i Holokaustu jest obecny w narracji rodzinnej i debacie publicznej w Polsce i w Niemczech?

Wizyta w Miejscu Pamięci umożliwiła uczestnikom pogłębienie wiedzy historycznej, ale również - jak sami podkreślili w podsumowaniu - wzmocniła w nich postawę do aktywnego działania na rzecz tolerancji i poszanowania praw człowieka. Praktyczną pomocą w tym były warsztaty przeprowadzone przez Charlottę Lohmann i Karolinę Wodarę, reprezentujące projekt Firewall Amadeu Antonio Stiftung. Uczestnicy analizowali przykłady mowy nienawiści w sieci, relacje osób, których dotknęła mowa nienawiści oraz trenowali zastosowanie tzw. przeciwmowy w odniesieniu do wybranych komentarzy. Szczególną uwagę seminarzystów skierowaliśmy na zjawisko antysemityzmu w Polsce w ujęciu historycznym i współczesnym oraz antysemicką mowę nienawiści. Służył temu wykład i dyskusja z dr Edytą Gawron z Instytutu Judaistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Choć społeczność żydowska w Polsce liczy dziś szacunkowo tylko ok. dziesięć tysięcy osób, to nadal w przestrzeni publicznej obecne są przejawy antysemityzmu w jego tradycyjnych lub nowoczesnych manifestacjach.

Seminarium zamknął wspólny spacer po Krakowie i dzielnicy żydowskiej Kazimierz, przygotowany przez polską grupę. W ramach kontynuacji działań seminaryjnych grupa zamierza opracować wspólnie kampanię społeczną, której celem będzie uwrażliwienie zwłaszcza młodych ludzi w Polsce i w Niemczech na zjawisko mowy nienawiści.

Organizatorami seminarium są: MDSM Oświęcim, WINetzwerk Leipzig/Niemcy, Amadeu Antonio Stiftung/Niemcy, Auschwitz Jewish Center/Polska.

Projekt finansowany ze środków Polsko-Niemieckiej Współpracy Młodzieży (PNWM).