Przedmioty i dokumenty - świadkowie historii
Nowe koncepcje w międzynarodowej pedagogice pamięci - podsumowanie seminarium
W czwartej edycji seminarium, które odbyło się w MDSM w Oświęcimiu w dniach od 4 do 8 grudnia 2022 roku wzięło udział dwudziestu pedagogów miejsc pamięci, multiplikatorów i nauczycieli z Polski i Niemiec. Wielu z nich od lat prowadzi podróże do miejsc pamięci bądź projekty polsko-niemieckiej i międzynarodowej wymiany młodzieży. Podczas pierwszych zajęć rozważaliśmy wspólnie kwestię przygotowania młodzieży do wizyty w miejscu pamięci oraz metod przekazywania wiedzy historycznej i budowania empatii wobec historii narodowego socjalizmu i Holokaustu w czasach, kiedy odchodzą od nas ostatni świadkowie wydarzeń. Jedną z metod zaprezentowała nauczycielka sztuki, dr Angelika Gausmann - jej uczniowie przez ponad rok zajmowali się wybraną przez siebie osobą i badali jej biografię. Powstały „walizki muzealne” z artefaktami. Układając je w walizce, można przedstawić życie za pomocą oryginalnych przedmiotów i zdjęć, które należały do danej osoby. Ale mogą to być również przedmioty wykonane samodzielnie, przedmioty ze strychu lub z pchlego targu, na podstawie których można opowiedzieć biografię danej osoby. To właśnie przedmioty i dokumenty przejmują rolę „świadków historii” w pracy pedagogicznej z młodzieżą. Następnie referentki z Arolsen Archives, Anna Meier-Osiński oraz Elisabeth Schwabauer przedstawiły w ramach warsztatów innowacyjne metody pracy z młodzieżą: kampanię #StolenMemory https://stolenmemory.org/pl oraz „documentED” („documents“+„education“). Kampania społeczna #StolenMemory, która prowadzona jest od 2016 roku opiera się na współpracy z wolontariuszami, których zadaniem jest prowadzenie poszukiwań rodzin byłych więźniów obozów koncentracyjnych i zagłady oraz zwrot efektów - osobistych przedmiotów, które należały do więźniów obozów koncentracyjnych i zagłady ich rodzinom. Z odnalezionymi rodzinami prowadzone są pogłębione wywiady, które umożliwiają wgląd w przedwojenne i powojenne losy rodzin ofiar obozów koncentracyjnych i zagłady. W interpretowaniu dokumentów pomocny jest przygotowany przez Arolsen Archives e-Guide - elektroniczny przewodnik po dokumentach: https://arolsen-archives.org/pl/wyszukiwanie-nawigacja/rodki-pomocnicze/e-guide/
Natomiast „documentED” („documents“+„education“) to narzędzie proponowane w ramach przygotowania i podsumowania wizyty w miejscu pamięci z wykorzystaniem dokumentów z zasobów Arolsen Archives, które łączy pracę z dokumentami i wybraną biografią: https://arolsen-archives.org/pl/nauka-uczestnictwo/inicjatywy-i-projekty/documented/
W kolejnych dniach seminarium uczestnicy poznawali miejsce historyczne i miejsce pamięci Auschwitz-Birkenau. Poprzez oprowadzania studyjne i wykłady ekspertów: Jana Kapłona na temat legalnej i nielegalnej sztuki w Auschwitz oraz Natalii Tkachenko na temat innowacyjnych metod edukacyjnych stosowanych w Muzeum Auschwitz objaśniony został szeroki kontekst pedagogiki pamięci w ujęciu polsko-niemieckim. Tę edycję zakończyliśmy spotkaniem i rozmową z przedstawicielem Polsko-Niemieckiej Współpracy Młodzieży na temat historii stosunków polsko-niemieckich i powstania tej organizacji oraz tematyki projektów, które wspierane są przez PNWM. Szczególną uwagę poświęciliśmy programowi „Zachować pamięć” oraz #StolenMemory, w ramach których absolwenci naszego seminarium mogą się ubiegać o granty na własne projekty.
Koordynacja i prowadzenie seminarium: Elżbieta Pasternak (MDSM Oświęcim), Anna Meier-Osiński & Elisabeth Schwabauer (Arolsen Archives)
Seminarium zrealizowane we współpracy MDSM Oświęcim z Arolsen Archives, Państwowym Muzeum Auschwitz-Birkenau i Polsko-Niemiecką Współpracą Młodzieży (PNWM).
