KULTURY PAMIĘCI O II WOJNIE ŚWIATOWEJ I HOLOKAUŚCIE – WYZWOLENIE I KONIEC WOJNY: POLSKA, BIAŁORUŚ, NIEMCY
POLSKO-NIEMIECKO-BIAŁORUSKIE SEMINARIUM DLA STUDENTÓW I OSÓB ZAINTERESOWANYCH HISTORIĄ
- 1. Część: 02.12. – 08.12.2019, MDSM Oświęcim
- 10.11.2020 – seminarium online (3,5h) „Kultury pamięci o II wojnie światowej i Holokauście na tle obecnych wydarzeń na Białorusi”
- 8.11.2021 i 10.11.2021 – seminaria online (do 3,5h) „Historia getta w Mińsku i obozu zagłady w Małym Trościeńcu. Upamiętnienie pierwszej deportacji Żydów z Hamburga do getta w Mińsku w 1941 roku”
MDSM Oświęcim, Pracownia Historii im. Leonida Lewina przy Mińskim Międzynarodowym Edukacyjnym Centrum im. Johannesa Raua/Białoruś, Bayrischer Jugendring (BJR) w Monachium/Niemcy, Agentur für Bildung – Geschichte, Politik und Medien e.V. w Berlinie/Niemcy, Katedra Studiów Interkulturowych Europy Środkowo-Wschodniej, Uniwersytet Warszawski/Polska
Elżbieta Pasternak, pasternak@mdsm.pl
Podczas seminarium poddamy pod dyskusję własne doświadczenia związane z recepcją drugiej wojny światowej i Holokaustu w polskim, niemieckim i białoruskim społeczeństwie oraz rangę tych wydarzeń historycznych w prywatnej i narodowej kulturze pamięci. Tematami pierwszego seminarium będą polityka okupacyjna w Polsce, los społeczności żydowskiej, geneza i funkcje KL Auschwitz oraz kształtowanie się pamięci historycznej po wyzwoleniu i zakończeniu wojny. W Warszawie zapoznamy się z koncepcjami upamiętnienia na przykładzie stałych wystaw w Muzeum Warszawy i Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN. Historia Holokaustu na Białorusi, pamięć o Ofiarach i problem traumy powojennej będą tematami drugiego seminarium w Mińsku. Białoruś, jak większość krajów byłego Związku Radzieckiego, przeżywa trudny proces zerwania z tradycją sowieckiej historiografii i przejścia do refleksji oraz włączenia własnej przeszłości w europejski i globalny kontekst. Charakterystycznymi przykładami zachowania historycznej pamięci i jej stopniowej transformacji jest getto w Mińsku i obóz w Trościeńcu, które jako miejsca masowego mordu na Żydach, deportowanych m.in. z Niemiec, Czech i Austrii, są nadal mało znane w Europie. Seminarzyści wysłuchają wykładów ekspertów i zapoznają się z pracą różnych państwowych instytucji i organizacji pozarządowych, zajmujących się upamiętnieniem. Zostaną także wprowadzeni w metodykę oral history, będą mieli okazję przeprowadzić wywiady ze świadkami zdarzeń. Zaplanowana jest także jednodniowa wizyta w Bobrujsku. Podczas wizyty w odradzającej się tam gminie żydowskiej rozważymy kwestię zachowania i pielęgnowania kultury żydowskiej na Białorusi po wojnie, odwiedzimy najważniejsze miejsca związane z historią żydowską tego miasta. Złożymy wizytę w miejscu pamięci „Krasnyj bereg” (Czerwony brzeg), poświęconym dzieciom, które zginęły w czasie wojny, zajmiemy się pracami artystycznymi ocalałych dzieci, nawiązującymi do ich wojennych doświadczeń. W Niemczech zajmiemy się intensywnie perspektywą sprawców. W Norymberdze odwiedzimy Centrum Dokumentacji Reichsparteitagsgelände i zapoznamy się z rolą miasta w okresie narodowego socjalizmu. W centrum dyskusji znajdą się Procesy Norymberskie oraz ściganie zbrodniarzy wojennych. Dodatkowym tematem w programie będzie rola Norymbergi jako „Miasta Praw Człowieka”. Wspólnie zastanowimy się nad tym, jak dziś powinno wyglądać właściwe upamiętnienie.